Abstrakty wystąpień
Animatorzy bez granic
- Weronika Plińska
Działania animacyjne w społecznościach lokalnych – perspektywa antropologii sztuki/ Warszawa
Przedmiotem wystąpienia będzie etnografia działań animacyjnych, a jego treść przybliży różnorodne sposoby, w jakie sztuka może „działać” „wśród społeczności lokalnych”. Opiszę wybrane przykłady „sztuki wśród społeczności lokalnych”, takie jak projekty animacji kultury/community arts, realizacje streetartowe i instalacje sztuki w przestrzeni publicznej, sięgając do podejść badawczych ukonstytuowanych w obrębie antropologicznej tradycji badań nad sztuką. Propozycja teoretyczna, którą przedstawię, wiele zawdzięcza koncepcji brytyjskiego antropologa społecznego Alfreda Gella, który podkreślał relacyjny charakter przedmiotu sztuki (1998). W ujęciu Gella przedmiot sztuki to „dar”, będący przedłużeniem osoby, który – jak na to zwrócił uwagę antropolog i historyk sztuki Roger Sansi – powołuje nie tylko swego „odbiorcę” czyli Innego, lecz również określone „tutaj”, a więc kontekst, czyli „świat wokół nas” (Sansi 2014). Dlatego też, w mojej perspektywie, „społeczność lokalna” to dynamiczna i efemeryczna zbiorowość aktorów ludzkich i pozaludzkich zawiązywana „w bezpośrednim sąsiedztwie” przedmiotu sztuki. Badania doktorskie, które prowadziłam w latach 2010-15 dotyczyły tego, w jaki sposób za sprawą sieci relacji „generowanych” przez przedmiot sztuki animowana jest nie tylko owa „zbiorowość”, lecz również „osoba”, definiowana nie jako wyabstrahowane indywiduum, ale jako relacyjny dividual, którego, zgodnie z myślą Marilyn Strathern, każdorazowo ożywiają (i zmieniają) relacje z ludźmi i przedmiotami powstałe w wyniku uczestnictwa w transakcjach „wymiany darów”, które mediatyzuje przedmiot sztuki.
Dodatkowe informacje:
Instytut Kultury Polskiej UW/ realizacja projektu doktorskiego
e-mail: wplinska@wp.pl
https://uw.academia.edu/WeronikaPlinska
http://culture.pl/pl/dzielo/daniel-rycharski-pomnik-chlopa
2. Iwona Woźniak
Praca Teatru Naumionego z Ornontowic jako obrzęd społeczny o charakterze sakralnym – animacja z wykorzystaniem teatru/ Ornontowice
Teatr Amatorski –idąc za myślą Jędrzeja Cierniaka powinien /…/ przywrócić widowiskom obrzędowym ich charakter i dostojeństwo i uczynić je ogniskiem życia artystycznego /…/. W wystąpieniu omówię pracę amatorskiego Teatru Naumiony z Ornontowic działającego na Górnym Śląsku jako przykład instytucji kultury działającej daleko od miasta. Podejmę się próby opisu pracy zespołu nad kolejnymi spektaklami: „Marika”, „Hebama”, „Jasełka” i „Kopidoł – pracy badawczej nad kulturą i tożsamością śląską, badania regionalne, rozmowy i wywiady. Dramaturgiczne zapisy badań, które stają się kanwą powstania spektakli grupy silnie identyfikującej się z kulturą regionu. Praca nad słowem – językiem, gwarą śląską jako ważny element procesu twórczego. Opowieść o rodzinności, zawiłej historii regionu i silnej potrzebie pracy nad zachowaniem swojej kultury tradycji. Przy tworzeniu spektakli inspirujemy się muzyką pochodzącą z terenu Górnego Śląska. Z pietyzmem przygotowane kostiumy i scenografia nawiązują do tradycyjnych śląskich strojów i wystrojów mieszkań. Reżyserką i prowadzącą teatr od 2009 roku jest Iwona Woźniak, której wielką pasją jest kultywowanie i zachowywanie tradycji śląskich.
Dodatkowe informacje:
Fundacja Szafa Gra, Śląskie Laboratorium Pedagogiki Teatru, Teatr Naumiony
e-mail: iwowoz5@wp.pl
- Katarzyna Heród
Pudełko Czasu – Kobiecy Projekt Międzypokoleniowy /Oświęcim
Pudełko Czasu – kobiecy projekt międzypokoleniowy, który pozwolił połączyć matki i córki przy wspólnym działaniu. Do jego stworzenia zainspirowała mnie rozmowa, w której zapytano mnie czy organizacja może pełnić funkcję “kapsuły czasu”. Pomyślałam wtedy, że tak. Ponieważ w Oświęcimiu nie było do tej pory działań międzypokoleniowych oraz brakowało tych skierowanych do kobiet, postanowiłam połączyć te potrzeby. I tak powstał projekt “Pudełko Czasu – Kobiecy Projekt Międzypokoleniowy”, do którego zaprosiłyśmy kobiety, które łączy więź rodzinna: matki i córki, babcie i wnuczki oraz siostry. Projekt zakładał stworzenie pudełek czasu przez każdą z par uczestniczek. Każdy warsztat dał “namacalny” efekt końcowy, który kobiety wkładały do pudełka. Rozpoczęłyśmy warsztatem odkrywania własnego potencjału, na którym uczestniczki stworzyły wspólną mapę marzeń. Na warsztacie decoupage, zaprojektowały i ozdobiły swoje pudełka czasu. Na warsztacie opowiadania historii, napisały swoją historię, którą przepisały na własnoręcznie zrobioną papeterię. W programie komputerowym stworzyły swoje drzewo genealogiczne, na spacerze twórczym sfotografowały ważne dla nich miejsca. Wykonały również ramkę na zdjęcie, które zrobiła im profesjonalna fotografka podczas sesji zdjęciowej poprzedzonej warsztatem odkrywania własnej kobiecości.
Dodatkowe informacje:
Fundacja Miasto Pracownia
e-mail: katarzynaherod1@gmail.com
- Katarzyna Grubek
Sztuka w terenie. O rezydencjach artystycznych w małych społecznościach/ Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej w Warszawie/ projekt realizowany w szkołach z Łęczycy, Dębskiej Woli, Luborzycy i Białostoczka
Rezydencje artystyczne to rodzaj dłuższego twórczego pobytu w wybranym miejscu, podczas którego artysta pracuje nad koncepcją swojego utworu, kreuje pracę „site specific”, prowadzi warsztaty itp. Takie rezydencje mogą mieć różny charakter, warunki i specyfikę. W ramach programów Centrum Edukacji Obywatelskiej („Kulthurra! Zajęcia artystyczne w szkole”, „Sztuka w terenie. Rezydencje artystyczne w szkole”, „Sztuka zaangażowania”) inicjujemy pobyty twórców i animatorów kultury w małych miejscowościach. Celem jest twórcze współdziałanie mieszkańców (szczególnie młodzieży szkolnej, nauczycieli) oraz artysty-rezydenta, a inspiracją do tworzenia – miejsce, lokalne historie, wydarzenia, tradycje etc. Efektem rezydencji, poza pracami autorstwa uczniów i artysty, bywa kontynuacja współpracy już po jej zakończeniu – artysta i społeczność zaprzyjaźniają się i realizują kolejne wspólne działania.
Dodatkowe informacje:
Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej
e-mail: Katarzyna.grubek@ceo.org.pl
https://rezydencje.ceo.org.pl/sztuka-w-terenie
- Szymon Pietrasiewicz
Rola sztuki w procesach rewitalizacji na przykładzie projektów Pracowni Sztuki Zaangażowanej Społecznie REWIRY/ Lublin, osiedla mieszkaniowe, podwórka
Podczas wystąpienia zostaną omówione trzy działania realizowane przez Pracownię Sztuki Zaangażowanej Społecznej Rewiry: Mural „chleba! pracy! igrzysk!” (autor Paweł Hajncel) to działanie polegające na namalowaniu napisu na jednym z lubelskich bloków robotniczych „Chleba, pracy, igrzysk” Miał on być ich głosem trwającym w przestrzeni publicznej, wskazującym na problemy mieszkańców i domagającym się ich rozwiązania. Drugi projekt to „Wniebowzięci z Lubartowskiej” (autor Rafał Betlejewski). Na podwórku jednej z kamienic komunalnych przy ulicy Lubartowskiej w Lublinie stanął dźwig budowlany, którego ramię wzniosło się na wysokość 100 metrów. Posłużyło do wyciągania ochotników do lotu ponad dachami miasta. Do lotu zaproszeni zostali mieszkańcy ulicy, dzielnicy i miasta. Otrzymali wyjątkową szansę, by na chwilę oderwać się od swojej codzienności i spojrzeć na nią z góry. Oba działaniom towarzyszyły badania socjologiczne (wywiady), w trakcie których mieszkańcy opowiadali o swoim codziennym życiu. Trzecie działanie to Punkt Kultury. Polega na prowadzeniu działań w miejscach kulturalno-edukacyjnych współtworzonych przez mieszkańców dzielnic Za Cukrownią oraz Stare Bronowice. Działamy i chcemy działać w komitywie ze społecznościami lokalnymi zamieszkującymi te miejsca. Punkty stają się epicentrum społecznej aktywności i edukacji kulturalnej. Dzieciaki uczą się u nas tańczyć, śpiewać, rysować, tworzyć mozaiki, robić teatr i planują własne przedsięwzięcia. Starsi uczestniczą w wydarzeniach, współtworzą je, integrują się z sąsiadami. Stworzyliśmy pierwszy w Lublinie Podwórzec – pełne zieleni miejsce do odpoczynku na ulicy 1 Maja. Powstały też dwa murale na Starych Bronowicach – jeden z mapą dzielnicy, drugi z portretami mieszkańców. Zaglądaliśmy tu też do podwórek, by wspólnie z mieszkańcami budować meble ogrodowe i sadzić rośliny.
Dodatkowe informacje
Centrum Kultury w Lublinie, Pracownia Sztuki Zaangażowanej Społecznie
e-mail: szymonow@wp.pl
Etnografia bez granic
- Anna Bińka
Między pokoleniami: etnografia i dziedzictwo/Podlasie
Jak dawniej godzono opiekę nad dziećmi z innymi obowiązkami? Jak rodzice i dzieci wspólnie spędzali czas? Jak radzono sobie z typowymi dziecięcymi problemami? Jakie sprzęty i przedmioty towarzyszyły dzieciństwu? I w końcu: co interesującego w doświadczeniach starszych pokoleń mogą znaleźć dla siebie współcześni rodzice? Te i inne kwestie związane z opieką nad dziećmi dawniej i dziś są tematem projektu „Między pokoleniami: etnografia i dziedzictwo”. Etnografowie poprosili reprezentantów starszego pokolenia o podzielenie się swoimi doświadczeniami i wspomnieniami związanymi z rodzicielstwem, a w szczególności tym, jak dawniej wyglądała opieka nad małymi dziećmi. Celem projektu jest zebranie opowieści starszego pokolenia oraz odnajdywanie w nich wskazówek, które mogą być pomocne dla dzisiejszych rodziców.
Dodatkowe informacje:
Stowarzyszenie „Pracownia Etnograficzna”/ Warszawa
e-mail: a.binka@etnograficzna.pl
www.etnograficzna.pl
www.facebook.com/StowarzyszeniePracowniaEtnograficzna
http://etnograficzna.pl/projekty/miedzy-pokoleniami-etnografia-i-dziedzictwo/
https://www.facebook.com/StowarzyszeniePracowniaEtnograficzna
- Joanna Sarnecka
Spódnica ze wszystkich kwiatów świata – jak pokonać obcość. Refleksje z realizacji projektu stypendialnego realizowanego w społeczności romskiej/ Dukla, woj. podkarpackie
Realizując inicjatywy animacyjne, czy artystyczne w nowym środowisku zawsze mamy do czynienia z jakąś formą różnic kulturowych. Można powiedzieć, że mówimy innymi językami. Taka sytuacja wymaga od nas szczególnej uważności, badawczego zaciekawienia i zgłębienia kodu kulturowego – języka, którym posługują się ludzie, z którymi chcemy współpracować. To nie jest tylko problem działań faktycznie międzykulturowych. Animator z miasta jadąc na wieś, czy odwrotnie, również powinien brać te różnice pod uwagę. Spotkanie ludzi, to zawsze spotkanie różnych światów, kultur, systemów znaczeniowych. Badania etnograficzne to doskonałe narzędzie, by lepiej się rozumieć, a co za tym idzie, także działać skuteczniej.
Dodatkowe informacje
Fundacja na Rzecz Kultury „Walizka”
e-mail: j.sarnecka@opowiescizwalizki.pl
www.opowiescizwalizki.blogspot.com
- Magdalena Bartecka
Czego się boimy mówiąc o wsi. Narracja o działaniach kulturalnych na wsi/ Gorajec
Kto ma prawo mówić o wsi? A jeśli już mówić – to jak? W moim wystąpieniu, chciałabym zastanowić się, w jaki sposób można dobrze opowiadać o tym, co dzieje się na wsi. Jako osoby zainteresowane kulturą wiejską, często mamy problem, żeby z czystym sumieniem wypowiadać się w tym obszarze, czy to o konkretnych działaniach kulturalnych, czy też komentując bardziej ogólne zjawiska zachodzące na peryferiach. Określiłabym to jako pewien rodzaj animacyjno-etnograficznego klinczu. Ten klincz wynika z obawy, że opowiadając o wsi, zabierzemy z ust czyjąś historię, doświadczenie drugiego człowieka, który powinien mieć możliwość mówienia za siebie i o sobie. Dlatego takie zapośredniczenie często jest traktowane jako zabranie autonomii i podmiotowości osób, których doświadczenia relacjonujemy. Możemy się też starać odtworzyć, zaprezentować czyjąś wypowiedź bez komentarza, ale wtedy pojawia się kolejne zagrożenie – budujemy rezerwat, w którym nie może być żadnej ingerencji z zewnątrz. Nie możemy nic dodać od siebie, powinniśmy tylko obserwować i odtwarzać w wersji in crudo. Próba takiego odtwarzania buduje postawę nostalgicznego konserwowania wyobrażonej wsi, którą należy uchronić od wchłonięcia przez ekspansywne centrum. Zależy mi na tym, żeby zastanowić się, czy ten klincz jest nieunikniony? Czy istnieją dobre praktyki prezentowania działalności animacyjnej na wsi, komentowania spraw wiejskich, niezależnie czy jest się animatorem, badaczem, czy dziennikarzem? Czy konflikt animatorów i etnografów jest realny? Oprócz własnych doświadczeń zdobytych w ramach Stowarzyszenia Folkowisko będę posiłkować się przykładami konkretnych działań na pograniczu animacji i sztuki, projektami kulturalnymi i badaniami etnograficznymi.
Dodatkowe informacje
Stowarzyszenie Animacji Kultury Pogranicza Folkowisko
e-mail: mbartecka@gmail.com
- Aleksander Bielenda
Warsztaty etnograficzno-historyczne na przykładzie działalności Muzeum Strachów Polnych w Sołonce/ Sołonka, gmina Lubenia
Niezwykłe Muzeum Strachów Polnych utworzył w 1998 r. w szkole podstawowej w Lubeni nauczyciel historii pan Aleksander Bielenda. Chciał ocalić ten bardzo malowniczy, a niestety zanikający element kultury ludowej. Placówka ma 70 eksponatów. Część z nich to oryginalne strachy, które po latach służby na okolicznych polach jako zasłużeni emeryci uświetniają zbiory muzealne, które warto zobaczyć. Oprócz strachów na wróble są tu również strachy na dziki, lisy i sarny; zaopatrzone w blaszki, puszki, rurki, wydają odstraszające zwierzynę dźwięki. O wyjątkowych badaniach i działaniach związanych ze strachami polnymi i nie tylko opowie jego pomysłodawca Aleksander Bielenda.
Dodatkowe informacje:
Muzeum Strachów Polnych w Sołonce/ woj. podkarpackie
https://www.facebook.com/Muzeum-Strach%C3%B3w-Polnych-928112127239190/?fref=mentions
http://www.lubenia-biblioteka.pl/?informacje/regionalia/lokalni-tworcy/aleksander-bielenda.html
- Joanna Bielecka-Prus, Aneta Pepaś-Skowron
Dynowskie doświadczenia z działań z zastosowaniem etnografii perforamtywnej na przykładzie projektu „Tam, gdzie jeszcze pieją koguty – etnoperformens weselny/Dynów
Podczas wystąpienia omówiony zostanie proces budowania performensu dotyczącego obrzędu weselnego na Pogórzu Dynowskim (Dynów i okolice, woj. podkarpackie). W projekcie wzięli udział mieszkańcy poddynowskich wsi, jak również animatorzy, badacze, scenografowie i filmowcy. Badania jakościowe prowadzone były za pomocą metody partycypacyjnej: zarówno narzędzie badawcze, jak i zbieranie danych odbywało się z udziałem mieszkańców. W podobny sposób budowany był także scenariusz przedstawienia. Realizując projekt stawialiśmy sobie zarówno poznawcze, jak i animacyjne cele. Chodziło o stworzenie mostu między tradycją, a współczesnością, osadzenie artystycznej realizacji w konkrecie pamięci zbiorowej i wiedzy lokalnej. Zależało nam także na wzmacnianiu międzypokoleniowej więzi przez zaangażowanie młodzieży w zbieranie wiedzy etnograficznej oraz międzypokoleniowe współdziałanie przy realizacji spektaklu. W referacie chcemy opowiedzieć o naszych doświadczeniach w pracy nad etnoperformansem, ale także o efektach, zamierzonych i niezamierzonych, dla społeczności lokalnej.
Dodatkowe informacje:
Miejski Dom Kultury w Dynowie
Wydział Socjologii UMCS w Lublinie
e-mail: j.bielecka.prus@gmail.com; anetapepas@wp.pl
- Pola Rożek
Koprzywnicy opowieść własna – o historiach przez małe h” na przykładzie etnograficznych badań terenowych i projektu „Koprzywnica Patrzy/My/ Koprzywnica
Opowieść o ciągłym poszukiwaniu, o spotkaniach, rozmowach i przypatrywaniu się zdjęciom z mieszkańcami Koprzywnicy oraz o działaniach, które z tego wyniknęły na przykładzie etnograficznych badań terenowych i projektu fotograficzno-animacyjnego „Koprzywnica Patrzy/My” z 2016. Inspiracją do projektu były archiwalne zdjęcia, które Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury i Sportu zebrał od mieszkańców kilka lat temu na wystawę o dawnej Koprzywnicy. Zdjęcia te nie zostały wówczas opisane. Chcieliśmy wrócić do ich właścicieli, odwiedzić starszych mieszkańców, posłuchać ich wspomnień, znaleźć nowe, archiwalne zdjęcia, opisać je. Zainspirować młodzież do przypatrywania się starym fotografiom, do spotkań i rozmów z seniorami, do poznawania lokalnej historii bezpośrednio od mieszkańców.
Dodatkowe informacje:
e-mail: polanna@poczta.fm
facebook.com/Koprzywnica-PatrzyMy-611910495651147
https://www.flickr.com/photos/142558858@N03/albums http://www.platformakultury.pl/artykuly/139146-koprzywnica-patrzymy.html
Medialne narracje o kulturze lokalnej
- Grażyna Bochenek
Kiedy atrakcyjny temat „z terenu” pojawia się w mediach regionalnych? Widowiska plenerowe na stacji kolejki wąskotorowej w Dynowie na antenie Polskiego Radia Rzeszów
Podczas wystąpienia poruszone zostaną następujące zagadnienia: Kiedy dany temat pojawia się na antenie Polskiego Radia Rzeszów, i co o tym decyduje? W jakiej formie realizowane były materiały dziennikarskie? Do kogo były one skierowane? Jakie wyzwania muszą pokonać przy realizacji takich relacji dziennikarze – a jakie organizatorzy? Jakie funkcje są najistotniejsze w przekazie medialnym poświęconym lokalnemu wydarzeniu? Informowanie/promowanie/ocena? Co jest najważniejsze dla twórców/animatorów (zapowiedź wydarzenia związana ze zwiększeniem frekwencji, promocja wydarzenia w środowisku lokalnym bądź szerszym – regionalnym, promocja miejscowości/władz samorządowych, budowanie wizerunku wydarzenia, wreszcie umacnianie marki) Co jest istotne z punktu widzenia redakcji? Atrakcyjny temat (co to znaczy), wspieranie lokalnych cennych praktyk, promowanie inicjatyw wartych upowszechniania -At last but not at least – odbiorca. Kim jest? Raczej zwykły słuchacz, nie-specjalista. Sąsiad.
Dodatkowe informacje:
Polskie Radio Rzeszów
e-mail: g.bochenek@radio.rzeszow.pl
https://www.facebook.com/Stowarzyszenie-De-novo-127746497286898/
- Kamila Guzewicz
Mój sąsiad – animacja środowisk lokalnych poprzez fotografię/Ełk
W swojej prezentacji chciałabym na podstawie przedstawiania projektu „Mój Sąsiad” (autor fotografii: Jakub Nowotyński) przedstawiać animację środowiska lokalnego za pomocą fotografii i wydarzeń integrujących sąsiadów wybranych osiedli w Ełku. Moja prezentacja ma na celu przedstawienie w jaki sposób media – fotografia, mogą wpłynąć na integrację mieszkańców. Zależało nam na integracji lokalnej poprzez ścisłe zaangażowanie mieszkańców w artystyczny projekt. Portretowanie sąsiadów w tej konwencji, pozwala lepiej się poznać, a estetyka “przymrużonego oka“ powoduje, że wszyscy uczestnicy stają się niejako równi sobie. Chcieliśmy pobudzić w mieszkańcach osiedla nieco lokalnego przywiązania do miejsca, w którym żyją i do sąsiadów, jakich mają. Zależało nam na wyjściu jak największej grupy ludzi z domu, by wraz z dziećmi i sąsiadami mogli spędzić miło czas.
Dodatkowe informacje:
Stowarzyszenie „Niech Będzie”/ realizacja projektu, obecnie działa w Stowarzyszeniu Adelfi
e-mail: kamilaguzewicz@gmail.com
https://www.youtube.com/watch?v=VKlfv9ZLhgo
http://jakubnowotynski.wixsite.com/ploteczka
https://www.facebook.com/pg/NiechBedzie/photos/?tab=album&album_id=622362647785888
- Kinga Bielec
Używanie mediów społecznościowych i blogowanie w pracy twórczej związanej z archiwami rodzinnymi na przykładzie projektu „Tato, ja i odpowiedzi na niełatwe pytania”
Kinga Bielec opowie o swojej pracy i mediach, których używa do opowiadania historii rodzinnych. Porządkuje stare zdjęcia rodzinne. Odnajduje je w szafach, szufladach, pożółkłych kopertach. Niektórych nigdy wcześniej nie widziała. Ustala, kto jest na odnalezionych fotografiach. Opisuje je, nadając tytuł. Pogłębia opisy o historie, które niosą obrazy. Tymi historiami dzielą się z nią rozmówcy. To przede wszystkim rodzina: mama Łucja i brat Mariusz. Rozmawia także z ludźmi, którzy znali jej ojca. Wykorzystuje możliwości nowych technologii. Używa mediów społecznościowych, zwłaszcza Instagrama. Na koncie @kingabielec publikuje i taguje zdjęcia, dodaje zwykle krótki opis. Jednocześnie umieszcza je na Facebooku, ponieważ oba konta ma zsynchronizowane. Ma stałą bazę hasztagów, którą uzupełnia w zależności od treści publikowanych obrazów. Monitoruje Instagram w poszukiwaniu innych praktyk eksplorujących archiwa, nie tylko rodzinne. Dzięki temu odkrywa ciekawe działania, odnajduje osoby, interesujące się tymi samymi obszarami. Sama także daje się odnaleźć innym dzięki aktywności w tym medium.
Dodatkowe informacje:
autorski projekt realizowany w ramach stypendium MKiDN
e-mail: umkum@o2.pl